Bu yıl kış ayları geçen yıllara oranla yağışlar bakımından oldukça iyi diyebileceğimiz bir yoğunlukta geçiyor.

Bu bereketli yağış yoğunluğunun bu yıl ister istemez tarım ürünlerinde yüksek rekoltede artışlara neden olacağı beklenmektedir.

Ancak tarımda bereketli olması beklenen bu yıl aynı zamanda tarımla ilgili tüm dinamikler için de hareketli bir yıl olacağı anlamına gelecektir.

İşte bu dinamikler için de farklı sorunların olduğu biliniyor.

Ancak en sorunlu olanı, tarımda emek/ işgücü dinamiği ve onun sorunlarıdır.

Tarım sektöründe emek, sosyal güvenceleri oldukça sınırlı olan bir duruma sahip bulunmaktadır.

TÜİK verilerine göre yaklaşık 27 milyon çalışanın dörtte biri tarım işçisi olarak görülüyor. Yani toplam çalışanlar içinde 6,5 milyondan fazla çalışan, tarım işçisi olarak çalışıyor.

İşte bu sayıda çalışan tarım işçisinin hemen yarısı mevsimlik tarım işçisi olarak çalışıyor.

Bu yazıda mevsimlik tarım işçileri (MTİ) sorunlarına değinmeye çalışacağım.

Mevsimlik tarım işçileri genellikle kırsal alanda yaşayan, eğitim olanaklarından yeterince yararlanamamış ve nitelikli mesleki eğitimi ve donanımı olmayan yoksul kimselerdir.

Genellikle işleyecek toprağı bulunmayan, yetersiz toprağa sahip olan ya da çeşitli nedenlerle bu toprakları işleyemeyen aileler, tarımsal işgücü talebi yoğun olan yerlere giderek, gezici veya geçici olarak çalışmaktadırlar.

Tarım işlerinin özelliği gereği mevsimsel iklim koşulları, teknoloji kullanım düzeyi gibi unsurların yanı sıra ülkenin içinde bulunduğu ekonomik konjonktür hareketleri de mevsimlik gezici tarım işçilerinin sayılarında değişikliğe yol açabilmektedir.

ILO raporuna göre dünyada 1,1 milyar tarım işçisinin 450 milyondan fazlası mevsimlik tarım işçisi olarak çalışıyor. Bunların yüzde 60’ından fazlasının yoksulluk sınırının altında yaşadığı, en az yüzde 80’inin sosyal güvencesinin bulunmadığı ve yüzde 70’nin tarlalarda çocuklarıyla birlikte çalıştıkları çeşitli çalışmalarda ortaya konulmuştur.

Özellikle aile işçiliği içinde çocuk işçilerin durumu ayrı bir sorun alanını oluşturmaktadır.

Eğitim sorunu ve özellikle kız çocuklarının dörtte birinin okula gidememesi işin ne boyutta olduğunu gösteriyor.

Eğitimin yanı sıra barınma, sağlık ve sosyal gelişim sorunları içinde yaşamlarını zor bela sürdürmeye çalışan mevsimlik tarım işçisi çocuklar için daha köklü yasal ve sosyal olanaklar yaratmak gerekiyor.

Bu alanda çeşitli kuruluşlar pek çok proje ve kampanya düzenleyerek konuyu kamuoyu gündemine getiriyorlar.

Son olarak Hayata Destek Derneği tarafından konuya ilişkin yapılan yuvarlak masa çalışmalarının sonuçları ortaya çıktı.

Buna göre mevzuat yönünden Türkiye’nin ILO’nun 129 sayılı Tarımda İş Denetimi Sözleşmesi’ni imzalaması ile 182 sayılı Kötü Şartlardaki Çocuk İşçiliğinin Yasaklanması ve Ortada Kaldırılmasına ilişkin Acil Önlemler Sözleşmesi’ne göre etkin önlemlerin alınmasına öncelik veriliyor.

Ayrıca MTİ’nin İŞKUR tarafından kayıt altına alınması. Sosyal güvencelerinin “isteğe” bağlı olmaktan çıkarılarak “zorunlu” hâle getirilmesi, aylık ücretlerinin asgari ücretin altında olmaması, yasal düzenlemelerin orta ve küçük işletmelerde etkin şekilde uygulanması, Tarımda İş Aracılığı Yönetmeliği’nin tam olarak uygulanması ve Çalışma Bakanlığı’nın düzenli ve etkili bir denetim sağlaması gibi oldukça yaşamsal sorunların altı çiziliyor.

Son olarak MTİ çocuklarının eğitim, sağlık ve sosyal gelişimleri için ilgili bakanlıkların koordinasyonunda ve özellikle mobil uygulamaları yaygınlaştırmalarına vurgu yapıyor.

Hükümetin tarımsal gelirde Avrupa birincisi olmakla övündüğü kadar tarımda çalışan işçilerin ve özellikle mevsimlik işçilerinde çalışma ve yaşama koşullarını Avrupa birincisi yaparak övüncünü pekiştirmesini bekliyoruz.

mustafapacal34@gmail.com